Lerro hauek irakurtzen ari denak pentsatuko du gure Josu Mujikak ezkutuko ofizio bat duela, edo isilpeko zaletasun bat, dantzari eta aktore ospetsua, koreografo ezaguna, irakasle handia eta, batez ere, adin guztietako ehunka pertsonarengan dantzarekiko maitasunaren hedatzaile bikaina izateaz gain Debabarrenean eta harantzago (Debabarrenetik haragoko bat baldin badago…).
Baina ez, duela urte batzuk gertatu zen pasadizo batekin hasi nahi dut Josuri egindako omenaldi hau. Gainera, bide ematen dit azken urteotan izan dugun harremanari buruz hitz egiteko.
2018an, dantzari gazte bat iritsi berria zen Dantzazera. Iritsi berriak kamiseta batzuk janzten zituen, berak serigrafiatuak, eta haietan argi uzten zuen zein zen etorkizunerako asmoa (eta, hain zuzen ere, gaur egun esan dezaket betetzen ari dela): bere sorkuntza koreografikoak egitea. Horrela, kamiseten bizkarrean bere izena eta etorkizuneko lanbidea serigrafiatzen zituen: koreografoa.
Garai hartan, Dantzaguneak Errenterian dituen dantza estudioetan geunden, Basoa sortu zen garaian, memoria historikoan eta errefuxiatuetan oinarritutako ekoizpena. Josu “bere sormen uneetako” batean zegoen, inspirazio bila, oinez, bila, biraka, keinuka, aretotik irten eta sartu. Bat- batean, ia nahi gabe, dantzaria bere bidean gurutzatu zen. Josuk kamiseta irakurri zuen eta barre- algara zaratatsu bat entzun zen Dantzagunean, bere ahotsarekin batera: “Badakit zein izango den nire hurrengo kamiseta! Josu Mujika: okina! “
Eta Dantzaguneko pasilloetan aurrera jarraitu zuen, bere burutazioaz etengabe barre eginez, noizean behin errepikatuz: “Jua, jua, okina! Josu Mujika: okina! “, gero ideia berriekin eta sormen indarrarekin estudiora itzultzeko.
Anekdota txiki honetatik Josuren ezaugarrietako batzuk antzeman ditzakegu: dibertigarria, sortzailea, ironikoa, taldeak kudeatu eta zuzentzeko gai dena, hurbila, alaia, adeitsua.
Baina okindegiarekin egindako konparazioa pixka bat luzatu nahi nuke bere ibilbideaz hitz egiten jarraitzeko: oratze- denboraz, hartzidurez, zaporeez, artisau-prozesuaz, pazientziaz, energiaz eta labeen suaz.
2011n ezagutu nuen Josu, Dantzaz eskolako sormen tailerren arduraduna zenean eta, horrez gain, NAUFRAGOAK pieza arrakastatsuaren koreografoa, estatuko eta Europako leku askotara bidaiatu zuena Joseba Sarrionaindiaren espiritua berekin eramanez.
Eskola-tailerretan (1.000 haur baino gehiago urtero), Josuk koreografia desberdina egiten zuen ikasturte bakoitzean parte hartzen zuen gela bakoitzerako, hau da, 50-60 sorkuntza egiten zituen urtero. Hori bai, okin eta artisau izpiritua galdu gabe, modu hurbilean, sorkuntza bakoitza klase bakoitzera egokituz, beharrezko energia eta beroarekin, baina taldeko kide guztiak integratzeko pazientziarekin.
Bere ironia bereziarekin, “Tele-Koreo-ko motoziklista” bezala definitu ohi zen, ikastetxe bakoitzerako neurrira egindako koreografiak eramaten zituena. Ikusten duzuenez, okina, eta baita pizzero ere.
TXORIAK sortu genuenean, Mikel Laboaren bizitza eta obra erreferente gisa erabiliz Lekeitioko hondartzan estreinatu genuen lana, haren bizitzari buruz gehiago jakin ahal izan nuen. Laboarekin izandako harremana mediku zen garaitik eta haien arteko kointzidentziak hainbat etapatan. Egosketa motela, pertsonen arteko harremanak, denbora… guztiak sorkuntza berezi baten osagaiak izan ziren, non Josurekin primeran egokitu zen laguntzaile bat izan genuen: Iñaki Salvador. Biek ala biek hartziduraren garaia eta TXORIAK labetik ateratzeko eta, berriro ere, Mikel Laboaren lurrinekin munduan zehar ibiltzeko beharrezko osagaiak erabili zituzten, hiri eta herri askotara iritsiz. Afari magiko bat geratzen da oroimenean, Lekeitioko hondartzan estreinatu eta gero. Bertan, anekdotak eta barre algarak partekatzen genituen talde tekniko eta artistiko guztiarekin, eta Marisol Bastidaren, Mikel Laboaren bizikidearen, konpainia zoragarriarekin. 2014-2015 denboraldian proposamen oso berezi bat iritsi zitzaigun, non batu baikenituen Eibar, lehen mailara igo berria zen futbol taldea eta sorkuntza artistikoa: 4milpasos proiektua. Josuk penintsulako hainbat tokitako (Andaluzia, Madril, Katalunia, Valentzia) beste artista batzuekin batera sortzeko aukera izan zuen, baita osagai horiek guztiak Coliseo antzokian behin egin zen koreografia batean oratzeko ere. Mundu mailako estreinaldi bat, hiri bat eta bizitzeko eta egiteko estilo bat omentzen zituena.
2018-19 ikasturtean ekoizpen benetan berezi baterako ideia bat izan genuen, eta ideia horretatik abiatzen da hasieran idatzi dudan pasadizoa: Camp de Gurseko Gerra Zibilaren ondoren gertatutakoa eta gaur egun Mediterraneoan gertatzen dena kontzeptualki eta artistikoki lotzen saiatzea. Memoria historikoa eta errefuxiatuen drama. Gaurkotasuna duen memoria. Berriz ere, gure okinaren arteak martxan jarri ziren moldeak hautsi eta formatuei dagokienez mugak gainditu zituen koreografia batean: zinemak eta dantzak elkarri eskua eman zioten.
Pandemiaren ondoren ere, sutegiekin erabat lotutako beste ekoizpen bat laberatzeko denbora eman digu: MENU. Ideia zoroak dituzten bost sukaldari ateratzen dira herrietako eta hirietako kaleetatik, sukaldaritzako burutazioak dantzatzeko eta jendearekin partekatzeko. Josu Mujika: Okina bere adierazpen gorenean.
Irribarreak, hurbiltasuna, sormena, dantzarekiko eta ondo egindakoarekiko maitasuna, positibotasuna… horiek dira Josuk Dantzazetik igaro diren 150 dantzari baino gehiagori eman dizkien osagaiak. Eta, horri buruzko datu ziurrik eman ezin dudan arren, badakit osagai horiek berak eman dizkiela Debabarreneko ehunka eta ehunka pertsonari dantzaz bizi eta gozatzeko.
Eta funtsezko zerbait adierazi behar dut: Dantzaz bere produkzioetako batekin Eibarrera iritsi den bakoitzean, Josuk eta urte hauetan guztietan Debabarrenean egindako lanak bultzatuta guregana etortzen diren pertsona asko izan ditugu beti. Ehunka dantzazalek, dantzaren alderdi guztietakoak, eguneroko bizitzaren parte den dantza praktikatzen dutenek, eguneroko bizitzan bezala, Josu gure bizitzaren parte bihurtu dute.
Kasu honetan, eta ogiarekin egindako konparazioa amaitzeko, esan beharko genuke Josuk asko lagundu duela “egun honetako dantza” izan dezagun.
En este caso, y para terminar el símil con el pan, deberíamos decir que Josu ha colaborado muchísimo para que tengamos “la danza nuestra de cada día”.
Mila esker, Josu, bihotz-bihotzez.
Fernando Saenz de Ugarte
© 2024 – Eibarko Udala Eskubide guztiak erreserbatuta
